AKTİF KARBON
Aktif karbon, suyun filtre edilerek organik madde, serbest klor, tat, koku ve renk bakımından iyileştirilmesi amacıyla kullanılır. Atıksu arıtma tesisleri ile beraber olan kullanımlarında genelde en son ünite olarak kullanılır. Atıksu arıtma tesislerinde renk giderimi amacıyla kullanılır, ilave olarak KOİ giderimi de sağlar. Aktif karbon filtreler, medyanın daha iyi korunabilmesi için genellikle önlerinde kum filtre ile beraber kullanılır.
Aktif karbon sistemleri, bakteriler için uygun yaşama ortamı oluşturan birçok organik maddeyi de yüzey alanında absorbe ederek muhtemel bakteriyolojik kirliliklerin önüne geçer. Bu üniteden elde edilecek verim, seçilen karbon mineralinin kalitesinde, istenilen debi değerlerini karşılayacak kapasitede ekipman ve otomasyon seçimine bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Yapılacak yanlış bir seçim birçok olumsuz sonucu beraberinde getirebilir. Bu, sistem kapasitesinin doğru belirlenmemesi sonucu verim düşüklüğü olabileceği gibi, yanlış otomasyon kurulumu sonucu sistemde biriken organik maddelerin koku problemi oluşturması olarak da karşımıza çıkabilir. Dolayısıyla cihaz seçiminde, sistem kapasitesi, kullanılan ekipman kalitesi, tank çapı ve valf seçiminin yanı sıra kurulum aşamasında sistem yıkama periyotlarının suyun niteliklerine bağlı olarak doğru ayarlanması da gerekir.
Birçok endüstride kullanılan aktif karbon filtreler, fiziksel kirlilik yükünü hafiflettiğinden sistemde kullanılan ekipmanların tıkanmasını önler ve ömrünü arttırır. Yoğunluğu düşük olan karbon mineralleri iki çeşittir:
GAC (Granular Activated Carbon): Granül aktif karbon
PAC (Powdered Activated Carbon): Toz aktif karbon
Aktif karbon üretilmesinde en yaygın kullanılan hammaddeler; Hindistan cevizi kabuğu, kömür, odun ve petrol artıklarıdır. Aktifleştirmede kullanılan hammaddelerin çoğu, işlenmemiş halde normal olarak 10 – 20 m2 / gram iç yüzey alanına sahiptirler. Aktifleştirme işlemi, karbonun buhar kullanılarak kontrollü bir oksitlenmeye maruz bırakılması ve böylece, iç yüzey alanının yüksek ölçüde gelişmiş duruma ulaşmasıdır. İç yüzey alanının 700-1500 m 2/gram arasında artışı, proses koşullarına ve kullanılan hammaddenin cinsine bağlıdır. İç yüzey alanı değişik çaplardaki deliklerin çok gelişmiş bir şebekesi ile meydana gelir. Tüm aktif karbonlar yapılarında; mikro ve makro deliklerin karışımlarını bulundururlar.
KULLANIM ALANLARI :
-Kuyu suyu filtrasyonu,
-Klorlama yapılan sistemlerde fazla klorun alınması için,
-Yüzeysel suların (Göl, nehir, deniz) filtrasyonu,
-Yumuşatma Sistemlerinden önce ön filtrasyon için,
-Reverse Osmosis Sistemlerden önce ön filtrasyon için,
-Arıtılmış atıksuların filtrasyonu,
-Havuz suyu filtrasyonu işlemleri
aktif karbon filtrelerinin kullanım alanlarını oluşturmaktadır.
FİLTRE TANKLARI:
Filtre tankları olarak FRP (Fiberglass Katkılı Polipropilen), karbon çelik, galvaniz kaplı veya paslanmaz çelik tanklar kullanılmaktadır. Özellikle FRP tanklar paslanma, korozyona karşı dayanıklılıkları ve kullanım ömrü avantajı açısından tercih edilmektedir.
FRP Filtre Tanklar:
- 3-6 bar işletme, 9 bar test basıncına sahip,
- %100 korozyon ve paslanmaya karşı dayanıklı,
- Taşıma ve montaj kolaylığı,
- Kontrol valfleriyle ve yüzey borulamalı sistemlerle kolay uygulama,
- Tank iç yüzeyleri ısı ve kimyasallardan etkilenmez.
Galvaniz, Karbon veya Paslanmaz Çelik Tanklar:
- 3-6 bar işletme, 9 bar test basıncına sahip,
- İç-dış epoksi, astar boyalı veya galvaniz kaplı ST 37 karbon çelik,
- Düşük hız ve yüksek debili sistemlerde yaygın kullanılabilirlik
AKTİF KARBON ÇALIŞMA PRENSİBİ
Aktif karbon filtrelerde; filtre içerisinde değişik katmanlar halinde sıralanmış mineral yatağı bulunur. Mineral yatağı filtre tabanından üst kısmına doğru kaba dane çapından; ince dane çapına geçecek şekilde derecelendirilir. Dane çapına göre kum-çakıl karışımından oluşan mineral yatağının üzerine aktif karbon yatağı serilir. Aktif karbon yatağı en üst katmandadır. Filtrelenmesi istenen atıksu, filtrenin üst kısmından tüm mineral yatağı üzerine homojen olarak dağıtılacak biçimde sisteme giriş yapar. Mineral yatağının içerisinden geçen atıksu; uygun kesit hızında, aktif karbon medya ile temas eder ve bu temas sırasında adsorbsiyon yöntemi ile kirlilik giderimi sağlanmış olur. Filtrelenmiş atıksu, filtrenin altından sistemi terk eder. Filtrelerin alt kısmında, mineral yatağının en altında mantar tipi nozzle sistemi kullanılır. Belirli çalışma zamanı sonrasında filtrede tutulacak askıda katı madde ve diğer partiküller sebebi ile filtre tıkanmaya başlar ve sistemde ilave bir basınç kaybı oluşur. Bu sebeple aktif karbon filtreler de aynı kum filtreler gibi belirli periyotlarda ters yıkama ve durulama işlemlerine tabi tutulur. Ters yıkama işleminde atıksu bu sefer normal çalışma pozisyonunun tam tersi şekilde filtreye alttan verilir ve mineral yatağı içerisinden ters akım şeklinde geçmesi sağlanır. Bu ters akım aşamasında mineral yatağında tutulan askıda katı madde ve diğer partiküller filtrenin geri yıkama hattından dışarı atılır. Ters yıkama işlemi yapıldıktan sonra filtreler tekrardan servis konumunda çalışmaya devam eder. Durulama işleminde temiz su normal çalışma pozisyonunda filtreye yukarıdan verilir ve mineral yatağı içerisinden geçmesi sağlanır. Bu sayede mineral yatağında tutulan askıda katı madde ve diğer partiküller filtrenin geri yıkama hattından dışarı atılır. Durulama işlemi yapıldıktan sonra filtreler tekrardan servis konumunda çalışmaya devam eder.